Achtergrond

Een nieuw beeld voor Friesland
(een grove schets)

Een nieuw beeld voor Friesland

Friesland is onze provincie met het meeste ‘vogelgevoel’. Dit heeft alles te maken het van oudsher agrarische karakter van deze Noordelijke provincie, die wereldwijd bekendheid geniet vanwege het vermaarde Friese stamboekvee en het trotse Friese paard. Tot voor enkele decennia geleden waren de uitgestrekte, graslanden waarop het vee werd geweid ook geliefde foerageer- en broedgebieden voor talloze vogels als grutto, scholekster, wulp, tureluur en natuurlijk de kievit. En wie herinnert zich niet de veldleeuwerik, die je in heel Friesland op zomerse dagen hoog aan het zwerk hoorde zingen …

Helaas staan deze weidevogelpopulaties de laatste jaren sterk onder druk. Het leefgebied van de vogels krimpt als gevolg van intensieve land- en veeteelt, verlaging van het grondwaterpeil en toenemende bebouwing. Ook worden graslanden vroeger en vaker gemaaid, wat ten koste gaat van de overlevingskans van de kuikens. 

Gelukkig slaan wetenschappers, natuurorganisaties, bestuurders en in toenemende mate agrariërs steeds vaker de handen ineen om de populaties weidevogels te beschermen en te behouden. Ondanks de weerstand vanuit de agrarische sector, groeit ook hier toch ook het besef dat de aanwezigheid van weidevogels van groot belang is voor ons ecosysteem. Waar weidevolgels zijn, zijn immers insecten die onontbeerlijk zijn voor de bestuiving van onze voedselgewassen. Meer biodiversiteit, en natuurinclusieve landbouw (lees: landbouw die voor de natuur zorgt) zijn in dit verband belangrijke begrippen. Ook al is er nog geen consensus over een nieuwe aanpak van de agrarische sector, het idee dat ‘het anders moet’ groeit gestaag. Veel boeren zetten al eerste stappen door stroken land in te zaaien met wilde bloemen, die op hun beurt weer insecten en dus weidevogels aantrekken.

Vogels tellen

Naast het vele wetenschappelijk onderzoek dat wordt verricht naar de aanwezigheid en leefomstandigheden van weidevogels, zijn ook heel veel Friese vrijwilligers actief betrokken bij de vogelstand in hun provincie. Zo telt de Bond van Friese Vogelwachten maar liefst 25.000 leden. Ook het burgerinitiatief ‘de Kening fan é Greide’ laat zien hoe velen zich het lot van de weidevogels aantrekken.

Een van de belangrijkste activiteiten van zowel wetenschappers als vrijwilligers, is het verzamelen van gegevens. Meten is weten. Hierbij speelt het tellen van de vogels een cruciale rol. In heel Friesland zijn tienduizenden vrijwilligers actief als vogelteller. Hun waarnemingen zijn onontbeerlijk voor de wetenschap en uiteindelijk voor de vogels zelf. Het mooie van dit ‘vogeltellen’ is dat iedereen met interesse voor vogels en natuur hieraan mee kan doen. Niet voor niets is de Nationale Tuinvogelteldag zo’n succes.

De Vogelteller

 ‘De Vogelteller’ is: 

• een sterk beeld dat ons attendeert op de dreigende verstoring van ons ecosysteem wanneer er bepaalde soorten verdwijnen, en op onze collectieve verantwoordelijkheid om dit af te wenden.
• een ode aan al die mensen die zich jaar in, jaar uit inzetten voor de avifauna van Friesland. Zonder hun inspanningen kan er geen gedegen onderzoek worden gedaan naar de weidevogelstand in onze provincie
• een nieuw beeldmerk voor Friesland. Een nieuw beeld waarin iedereen zich kan herkennen, dat betrokkenheid bij en onze bezorgdheid om onze leefomgeving uitstraalt en niet polariseert.
• een moderne ‘poortwachter’ van de provincie Fryslân. Het wordt op de vier belangrijkste toegangswegen van Friesland geplaatst (zie onder beschrijving) en wordt hierdoor een herkenningspunt voor in en uit reizende bezoekers en de inwoners van Friesland zelf. ‘Kijk, daar heb je hem! De Vogelteller! Nu wordt het mooi!’.(Wy binne wer thús!)

Beschrijving

Het beeld bestaat uit een uit staal gesneden silhouet, staande op een betonnen sokkel. Het silhouet verbeeldt een figuur die met een verrekijker aan de ogen, licht achterovergebogen het firmament afspeurt. Aan de voorkant van de sokkel bevindt zich een plaquette met de naam van het beeld: ‘De Vogelteller’. Op de drie andere zijden van de sokkel komen plaquettes met daarop de Rode Lijst van Sovon Vogelonderzoek Nederland. (momenteel 88 vogelsoorten).

Hoogte totaal ca. 30 meter

Locaties

• De vier belangrijkste toegangswegen van Friesland,
• Ter hoogte van Frieschepalen  A7
• Ter hoogte van Willemsoord  A32
• Ter hoogte van Zurich  A6
• Ter hoogte van Lemmer  A7
• en natuurlijk een (kleiner) exemplaar in Leeuwarden.

Alternatieve optie

In plaats van de functie als ‘poortwachter’ op de vier eerder genoemde toegangswegen kan ook worden gekozen voor een eenvoudigere uitvoering. Dat zou bv. kunnen door één groot beeld bij het einde van de Afsluitdijk te zetten, en een kleiner model in Leeuwarden waar de jaarlijkse “Wereldbedreigdedierendag” manifestatie wordt gehouden. (zie onder)

Wereldbedreigdedierendag

Elk jaar zal op 25 maart (Wereldbedreigdedierendag) rond het beeld een manifestatie gehouden worden, waarbij stilgestaan wordt bij een ‘nieuw’ met uitsterven bedreigd dier. Dit kan een zoogdier, een vogel, maar ook een vis, een insect of koraal zijn. Kortom een keuze uit alle levende soorten op aarde. Bij deze jaarlijkse ceremonie wordt er door een ‘BN er” uit de dierenwereld (Mr. Pieter van Vollenhove, Nico de Haan, Freek Vonk, Midas Dekkers, Theunis Piersma…) een woord gesproken en een krans gelegd.

Hierna wordt door alle aanwezigen (hoogwaardigheidsbekleders, natuurvorsers, vogelwachters, alle lagere schoolkinderen van Fryslân etc.) het ‘Lied van de Verdwenen Leeuwerik’ gezongen.

In de week voorafgaande aan deze dag, kan er op alle lagere scholen van de provincie (hele land?) een werkweek worden georganiseerd waarbij de kinderen zich bezig houden met een of meerdere met uitstervende bedreigde dieren met alle daaraan te verzinnen activiteiten.

De kinderen worden zo op ‘speelse’ wijze geconfronteerd met de toestand en de problematiek rond de verminderde biodiversiteit, milieuvervuiling, consumptiepatronen, leefwijze etc. en de eventuele oplossingen.